Wentylacja to wymiana zanieczyszczonego powietrza na świeże dostarczone z zewnątrz. Proces ten powinien odbywać się w sposób ciągły. Jest to niezwykle ważne dla mieszkańców, ponieważ pomieszczenia bez prawidłowej wentylacji narażone są na wzrost stężenia związków  toksycznych, tlenków węgla, pary wodnej itp. Składniki te nie tylko obniżają komfort użytkowania, ale stanowią również bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia mieszkańców.

Tam, gdzie wentylacja jest niesprawna, dochodzi do trwałego zawilgocenia elementów budynku, a w następstwie tego - do rozwoju grzybów i mikroorganizmów: szkodliwych dla zdrowia i niszczących materiały budowlane. Należy więc od projektu aż po montaż i konserwację systemu wentylacyjnego zadbać o zasady, które wpłyną na zdrowie i samopoczucie mieszkańców oraz kondycję budynku.

Do niedawna najczęściej stosowany był system wentylacji grawitacyjnej. Był to system stosunkowo prosty w konstrukcji, ale w eksploatacji nie zawsze skuteczny. Wykorzystywał on różnice gęstości powietrza ciepłego i zimnego.

Wentylacja mechaniczna to wymiana powietrza na skutek działania wentylatorów. Inaczej nazywana jest wentylacją wymuszoną.

Co można osiągnąć dzięki wentylacji mechanicznej?

  • można skutecznie oddziaływać na temperaturę w pomieszczeniu,
  • usunąć większe ilości zanieczyszczeń,
  • osiągać założony rozkład ciśnienia i prędkości ruchu powietrza.

Wentylacja mechaniczna może być rozprowadzona na całe pomieszczenie, zapewniając w nim równomierną wymianę powietrza lub miejscowo przez co będzie przeciwdziałać bezpośrednio zanieczyszczeniu powietrza w określonym miejscu.

Wyróżniamy 3 systemy wentylacji mechanicznej:

  • nawiewną,
  • wywiewną,
  • nawiewno - wywiewną.

Wentylacja mechaniczna nawiewna doprowadza powietrze do pomieszczenia wytwarzając nadciśnienia. Powietrze "zużyte" uchodzi na zewnątrz lub do sąsiednich pomieszczeń przez nieszczelność, specjalne otwory lub przewody wywiewnej wentylacji grawitacyjnej. Wentylacje nawiewną stosuje się stosunkowo rzadko i raczej nie ma zastosowania w domkach jednorodzinnych, a w przedsionkach budynków użyteczności publicznej itp. 

Wentylacja wywiewna mechanicznie usuwaniu powietrza z pomieszczenia. Dzięki wytworzonemu w ten sposób podciśnieniu powietrze napływa do pomieszczenia, przez nieszczelności lub specjalnie wykonane otwory z zewnątrz lub z sąsiednich pomieszczeń. Wentylacja wywiewna nadaje się do pomieszczeń o niewielkiej wymianie powietrza (budynki mieszkalne, ustępy, szatnie, akumulatornie itp.). 

Wentylacja nawiewno-wywiewna to elementy zamontowane w części nawiewnej noszące nazwę zespołu nawiewnego, a w części wywiewnej — zespołu wywiewnego.

Jak to działa? Wentylacja mechaniczna zapewnia kontrolowany wypływ i napływ powietrza oraz umożliwia odebranie części ciepła z ogrzanego powietrza wewnętrznego, zanim zostanie ono usunięte na zewnątrz. Nie bez znaczenia - szczególnie dla alergików - jest również jakość nawiewanego powietrza. W centrali wentylacyjnej zamontowane są filtry, które zatrzymują ok. 90% pyłów, łącznie z pyłkami drzew i traw. 

W instalacji tego typu, ruch powietrze wymuszają wentylatory. W budownictwie mieszkaniowym najczęściej znajdują zastosowanie dwa rodzaje wentylacji mechanicznej:

  • nawiewno-wywiewny - w którym wentylatory zarówno doprowadzają, jak i usuwają powietrze z pomieszczeń
  • wywiewny - wentylator wspomaga wyrzucanie powietrza, natomiast napływ odbywa się poprzez nawiewniki

Zastosowanie wentylacji mechanicznej uniezależnia wymianę powietrza od pogody. Pozwala wentylować pomieszczenia przez cały rok, a w bardziej skomplikowanych systemach umożliwia sterowanie parametrami powietrza (nawiewne powietrze można np. podgrzewać lub filtrować).